Slaapstoornissen

Gemiddeld slapen wij ongeveer een derde van ons leven. Dat betekent dat we in het totaal ongeveer 30 jaar slapen. De menselijke slaap-waak cyclus is verdeeld over 24 uur, dit wordt het circadiaans ritme genoemd.
Wanneer we alle elementen die de tijd kunnen aangeven (licht, horloges, radio, …) uit onze omgeving zouden weghalen, dan nog zouden we volgens het circadiaans ritme slapen en waken. Maar door een gebrek aan licht zal een shift in de melatonine productie dit ritme elke dag verschuiven naar een iets later tijdstip.

Onze biologische klok wordt geregeld door kernen in de hypothalamus. Licht is het meest belangrijke element uit de omgeving dat ons slaap-waak ritme helpt te reguleren via retino-hypothalamische connecties.
Niet enkel het slaap-waak ritme maar ook cardiovasculaire processen, respiratoire processen, hormonale processen, aandachtsregulatie, … volgen het circadiaans ritme.
Onze slaap bestaat uit REM slaap (Rapid Eye Movements) en Niet-REM slaap. Normaal komen er 4 à 5 slaapfasen voor die elk 90 tot 120 minuten duren. Voornamelijk zullen gebieden in de hersenstam deze cycli reguleren. Het juiste werkingsmechanisme van slaap is nog steeds niet volledig gekend.

Wanneer slapen niet zo evident is.
Er zijn meer dan 100 verschillende vormen van slaapstoornissen beschreven. Meestal gaat het over onvoldoende kwalitatieve slaap, onderbroken slaap, niet kunnen slapen (insomnia), maar ook extreme slaperigheid (hypersomnia), ademhalingsstoornissen (snurken, apnoe), stoornissen door onvrijwillige bewegingen, slaapverlamming, slaapstoornissen door middelen misbruik (alcohol, koffie, medicatie, … ).

Slaapstoornissen worden onderverdeeld in twee grote categorieën: primaire en secundaire slaapstoornissen.

Primaire slaapstoornissen:
Deze vormen zijn niet het gevolg van een onderliggende aandoening of middelenmisbruik.

Psychogene insomnia: Deze vorm komt voornamelijk voor bij stress. Inslapen en/of doorslapen wordt bemoeilijkt doordat de patiënt zich niet kan ontspannen.

Pseudo-insomnia: Men heeft het gevoel dat men slecht slaapt. Objectieve testen en metingen in een gespecialiseerd slaapcentrum tonen echter normale slaapcycli.

Restless legs syndroom: Zoals de benaming doet vermoeden, ervaart men tintelingen of kriebels (mieren) in de benen wanneer deze in rust zijn (in bed, terwijl men TV kijkt of een boek leest, …)

Periodieke beenbewegingen: Tijdens de slaap maken de benen heftige, schokkende bewegingen. Dit kan enkele minuten tot enkele uren duren. Vaak gaat dit samen met restless legs syndroom maar het kan ook geïsoleerd voorkomen. Het doorslapen is verstoord door de plotse, oncontroleerbare bewegingen van de benen.

Soms kunnen zowel het restless legs syndroom als de periodieke beenbewegingen een secundaire slaapstoornis zijn bv. bij uremie, ijzer tekort of door gebruik van geneesmiddelen.

Secundaire slaapstoornissen:
Deze vormen zijn het gevolg van een onderliggende aandoening of middelenmisbruik.

Gekende voorbeelden zijn dementie, depressie, ziekte van Parkinson, dystonie, epilepsie, hoofdpijn, fibromyalgie, chronisch vermoeidheid syndroom, burn-out syndroom, …

Stoornissen van het circadiaans ritme: Dit komt voor bij mensen die in shiften (met nachtdiensten) werken. De gekende jetlag is ook een typisch voorbeeld van een verstoord circadiaans ritme.