Hoofdpijn

Wat is hoofdpijn?

Van alle pijnen is hoofdpijn de meest voorkomende bron van ergernis.
80% van alle mensen heeft wel eens last van hoofdpijn, 10% ondervindt er zelfs regelmatig hinder van. Hoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben waardoor verschillende vormen kunnen worden beschreven.

Trigeminus neuralgie: Trigeminus neuralgie of aangezichtspijn, ook wel ‘tic douloureux’ genoemd, is een vorm van hoofdpijn dat gekenmerkt wordt door plots optredende ondraaglijke pijnaanvallen in het aangezicht. Een aanval duurt enkele seconden en wordt bijna altijd uitgelokt door wind of activiteiten zoals tanden poetsen, slikken, praten, eten, scheren, … .
De pijn wordt éénzijdig ter hoogte van de onderkaak (V3) en/of de bovenkaak – van de neus tot aan het oor (V2) - waargenomen. Pijn aan beide zijden of het voorhoofdsgebied (V1) komt quasi niet voor.
De pijnaanvallen kunnen voor maanden (soms zelfs jaren) verdwijnen nadat ze gedurende weken tot maanden in alle hevigheid voorkwamen.
De meeste trigeminus neuralgieën worden veroorzaakt door een bloedvat dat op de trigeminuszenuw tikt (microvasculaire compressie). De behandeling is meestal heelkundig.

Trigeminus neuropathie: Trigeminus neuropathie ontstaat bij een letsel of slecht functioneren van de trigeminus zenuw. Het is gekenmerkt door een constante brandende pijn in het aangezicht, al dan niet met opflakkeringen.

Clusterhoofdpijn: Clusterhoofdpijn, ook wel gekend als ‘neuralgie van Horton’, komt meer bij mannen voor dan bij vrouwen. De aanvallen treden op in perioden of clusters die enkele weken of maanden beslaan, vandaar de naam ‘clusterhoofdpijn’. Het is niet uitzonderlijk dat zo’n clusterperiode ieder jaar rond dezelfde periode terugkeert. Er bestaan vormen waarbij de hoofdpijn niet aanvalsgewijs komt maar gedurende een langere periode (soms wel een jaar) aanwezig is, dit wordt ‘chronische clusterhoofdpijn’ genoemd.

Een aanval wordt gekenmerkt door onuitstaanbare, branderige en stekende pijn dievoorkomt aan één zijde van het hoofd, in en rond het oog. Het is typisch dat het aangedane oog traant en roodheid vertoont.
Tijdens een aanval van clusterhoofdpijn is de patiënt extreem beweeglijkheid en compleet radeloos. De pijn kan gepaard gaan met autonome reacties zoals: wisselende bloeddruk, veelvuldig plassen, diarree, misselijkheid, braken, ritmestoornissen van het hart, blozen, … .

Een aanval kan een kwartier tot enkele uren duren en treedt doorgaans op tijdens de eerste uren van de nacht, maar het kan ook overdag voorkomen.

Druk uitoefenen op de zijkant van het hoofd of een warmtebron aanbrengen op het aangedane oog kan de pijn soms een beetje verlichten. Medicatie heeft meestal weinig tot geen invloed op de extreem hevige pijn. Bij ¾ van de patiënten kan het toedienden van zuurstof de duur van een aanval inkorten.

De oorzaak van clusterhoofdpijn is niet gekend maar het lijkt erop dat het gaat om een slecht functioneren van sympathische en parasympatische vezels van de sinus cavernosus, een bloedvat waarin verschillende adertjes van het oog uitmonden. Wanneer dit gebied geïrriteerd raakt zou het mogelijks een ‘trigeminovasculair’ systeem activeren wat kan leiden tot autonome dysfuncties (wisselende bloeddruk, veelvuldig plassen, diarree, misselijkheid, braken, ritmestoornissen van het hart, blozen, …).

Spanningshoofdpijn: Spanningshoofdpijn is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. Het gaat vaak gepaard met pijnlijke spierspanningen van de nek en wordt dikwijls door patiënten gelinkt aan aandoeningen van de nek, vermindering van het zicht of stress. Patiënten beschrijven de pijn als een band die strak rond het hoofd wordt aangetrokken. De pijn is zelden zo erg dat dagelijkse bezigheden worden belemmerd.
De eigenlijke oorzaak van spanningshoofdpijn is nog onbekend, al wijzen argumenten op de betrokkenheid van een dysfunctie van de kaakgewrichten (temporomandibulaire dysfunctie, TMD). Ook psychosomatische klachten (stress, depressie, angststoornissen, slaapstoornissen) kunnen een mogelijke oorzaak zijn.

Een andere hypothese kan zijn dat de verwerking van gevoelsprikkels vanuit het lichaam verstoord is. Hierdoor kunnen normale sensaties als pijnlijk worden ervaren, dit kan ook worden gezien bij mensen met fibromyalgie.

Hoofdpijn door vasculaire processen: (anders dan bij Migraine) Pijnprikkels die afkomstig zijn van bloedvaten in de hersenen of op de schedel, kan men op een andere plaats waarnemen dan vanwaar de pijnbron in feite afkomstig is. Enkele voorbeelden van vasculaire oorzaken van hoofdpijn zijn vasculitis, arteriële dissectie, arterioveneuze malformatie, een bloeding onder de schedel of in de hersenen, trombose, verhoogde bloeddruk, … .

Cervicaal syndroom: Een cervicaal syndroom geeft typische pijn ter hoogte van het achter- en voorhoofd en soms in de ogen. De pijn is meestal constant en is niet gebonden aan specifieke patronen. De pijn verergert doorgaans naarmate de dag vordert en door het hoofd en de nek te bewegen. Patiënten kunnen ’s nachts wakker worden van de hoofd- en nekpijn
Hoofdpijn in het kader van het cervicaal syndroom is veelal te wijten aan een probleem van de wortel van de 2e nekwervel (C2). Dit geeft typische klachten zoals spanning van de nekspieren, gevoeligheid en bewegingsbeperking van de nek.

Whiplash, slijtage van de nekwervels, ‘computerhouding’, … kunnen oorzaken van het cervicaal syndroom zijn.

Medicatie afhankelijke hoofdpijn of ‘rebound hoofdpijn’: Mensen met chronische hoofdpijn vormen een risico om hoofdpijn te ontwikkelen door overconsumptie van pijnstillende medicatie (paracetamol, acetylsalicylzuur).
Wanneer men te vaak en te snel naar pijnstillende medicatie grijpt (dikwijls al bij de eerste tekenen van hoofdpijn), kan gewenning voor het werkzame bestanddeel ontstaan. De medicatie zal dan niet meer of onvoldoende werken waardoor de hoofdpijn persisteert.
'Rebound hoofdpijn' is constant aanwezig en wordt aangevoeld als drukkende, pulsatiele pijn. Het kan zowel éénzijdig als over het volledige hoofd worden waargenomen.
Misselijkheid, braken, malaisegevoel, overgevoeligheid voor licht en geluid zijn verschijnselen die gepaard kunnen gaan met deze vorm van hoofdpijn. Sommige patiënten klagen ook van concentratiestoornissen, slaapstoornissen, stemmingswisselingen en wazig zicht.

Migraine zie item 'Migraine'.

Hoe kan hoofdpijn behandeld worden?

De behandeling van hoofdpijn is afhankelijk van de oorzaak, dit wordt meestal door de huisarts, pijnspecialist of neuroloog onderzocht . Wanneer de reden niet of onvoldoende kan worden aangetoond of niet kan worden behandeld, kan neuromodulatie mogelijks verlichting brengen.

Het stimuleren van het achterhoofd, het C2-dermatoom, of de trigeminus zenuw met neuromodulatie kan hoofdpijn verlichten.

Indien er sprake is van stress kunnen neuromodulatie methoden op andere hersengebieden worden toegepast.

Mogelijks kan het plaatsen van een patch of vliesje op het trommelvlies (tympanic patching) bepaalde vormen van spanningshoofdpijn, aangezichtspijn, clusterhoofdpijn … beïnvloeden. Binnen BRAI3N zal dit worden uitgevoerd en wetenschappelijk worden onderzocht.